Wybór odpowiedniej pasty termoprzewodzącej do procesora to klucz do skutecznego chłodzenia, stabilności i długowieczności komputera. W testach 2025 najlepsze wyniki w klasie premium uzyskała Thermal Grizzly Duronaut, łącząc bardzo niskie temperatury z wysoką stabilnością. W kategorii ceny do jakości wyróżnia się Arctic MX-6, oferując świetne temperatury w atrakcyjnej cenie. Poniżej znajdziesz klarowny przewodnik po typach past, kluczowych parametrach oraz praktycznych zasadach aplikacji i konserwacji.
- Fundamentalna rola pasty termoprzewodzącej
- Taksonomia i charakterystyka głównych kategorii past
- Kluczowe parametry wyboru – na co zwrócić uwagę
- Ranking i rekomendacje 2025 – najlepsze pasty według zastosowań
- Praktyczne procedury aplikacji
- Częstotliwość wymiany i konserwacja
- Scenariusze zastosowań – szybkie rekomendacje
- Alternatywy: termopady i PTM
Fundamentalna rola pasty termoprzewodzącej
Powierzchnie IHS procesora i podstawy radiatora nie są idealnie gładkie. Mikroszczeliny wypełnia powietrze, które działa jak izolator i pogarsza przewodzenie ciepła.
Pasta termoprzewodząca wypełnia te nierówności, zwiększając rzeczywistą powierzchnię kontaktu i obniżając temperatury nawet o kilkanaście stopni Celsjusza. Niższe temperatury to wyższe taktowania bez throttlingu i dłuższa żywotność podzespołów.
Wysokowydajne jednostki, jak Intel Core i9 czy AMD Ryzen 9, generują dużo ciepła. Bez właściwej pasty układ chłodzenia nie nadąża z odprowadzaniem energii i rośnie ryzyko przegrzania.
Taksonomia i charakterystyka głównych kategorii past
Na rynku znajdziesz kilka rodzin produktów. Każda ma swoje mocne strony, ograniczenia i typowe zastosowania:
- pasty silikonowe – najtańsze, łatwe w aplikacji, ale o niższej przewodności cieplnej,
- pasty ceramiczne i hybrydowe – dobry kompromis wydajności, trwałości i ceny dla większości użytkowników,
- pasty metalowe (np. srebrne) – wyższa przewodność, możliwa przewodność elektryczna i wyższa cena,
- ciekły metal – ekstremalna wydajność, przewodzi prąd i wymaga dużego doświadczenia,
- termopady i materiały zmienne fazowo (PTM) – alternatywy o wysokiej powtarzalności i wygodzie, często droższe.
Pasty na bazie silikonu – ekonomiczny punkt startu
Pasty silikonowe (np. z dodatkiem tlenku cynku) mają przewodność ok. 0,7–3 W/mK. Są tanie, proste w użyciu i bezpieczne elektrycznie.
Natec Husky 4G kosztuje ok. 6–7 zł za 4 g i dobrze sprawdza się w komputerach biurowych. Minusem jest krótsza żywotność – zwykle 12–24 miesiące.
Najważniejsze plusy i minusy past silikonowych warto podsumować tak:
- niewielki koszt i łatwa aplikacja dla początkujących,
- bezpieczeństwo elektryczne (brak przewodnictwa prądu),
- niższa przewodność termiczna i gorsze temperatury pod obciążeniem,
- krótsza żywotność i konieczność częstszej wymiany.
Pasty ceramiczne i hybrydowe – złoty środek
Pasty ceramiczne osiągają zwykle 3–8,5 W/mK. Genesis Silicon 701 deklaruje 8,3 W/mK i jest bezpieczna elektrycznie, z niższym ryzykiem korozji.
Trwałość 3–5 lat czyni je świetnym wyborem „na lata” dla użytkowników bez planów ekstremalnego OC.
- lepsza trwałość i stabilność niż w pastach silikonowych,
- bezpieczne i przewidywalne zachowanie w dłuższym okresie,
- wydajność wystarczająca dla gier i pracy kreatywnej,
- warianty hybrydowe umożliwiają dopasowanie przewodności do potrzeb.
Pasty metalowe i srebrne – wyższy poziom wydajności
Pasty z domieszką metali (np. srebra) oferują zwykle 8,5–13,4 W/mK i realnie niższe temperatury niż ceramika. Część z nich może przewodzić prąd, co wymaga precyzyjnej aplikacji.
Tańszy przykład to Cooler Master HTK 002 z deklaracją 4,5 W/mK, dobry do umiarkowanych modernizacji bez wysokich kosztów.
- realnie niższe temperatury w porównaniu z ceramiką,
- wyższa cena i potencjalne przewodnictwo elektryczne,
- wymagana staranniejsza aplikacja i higiena pracy,
- dobry wybór dla osób szukających poprawy bez ryzyka ciekłego metalu.
Ciekły metal – maksymalna wydajność, minimalny margines błędu
Ciekłe metale, jak Thermal Grizzly Conductonaut czy Alphacool Eisfrost Extreme, osiągają nawet ~73–128 W/mK. To najszybsza ścieżka do najniższych temperatur, ale z najwyższym ryzykiem.
Gal w składzie reaguje z aluminium – stosuj wyłącznie z miedzią lub niklem i zabezpieczaj elementy SMD (np. lakier dielektryczny, taśma kaptonowa).
- najniższe możliwe temperatury w testach praktycznych,
- pełne przewodnictwo elektryczne i ryzyko zwarcia,
- reaktywność chemiczna z aluminium i możliwość uszkodzeń,
- rozwiązanie tylko dla doświadczonych użytkowników.
Termopady i materiały zmienne fazowo – alternatywne podejście
Thermal Grizzly Kryosheet (grafen) bywa o kilka procent lepszy od topowych past na niektórych CPU, np. Ryzen 9 9950X. Honeywell PTM 7950 to materiał zmienne fazowo (PTM), który topnieje powyżej ~45°C i rozkłada się jak pasta.
Atutem jest powtarzalność i wygoda montażu, ale cena i dopasowanie rozmiaru zmniejszają opłacalność w zastosowaniach masowych.
Kluczowe parametry wyboru – na co zwrócić uwagę
Poniżej najważniejsze parametry, które realnie wpływają na temperatury i stabilność układu chłodzenia:
- przewodność cieplna (W/mK) – im wyższa, tym potencjalnie lepsze przewodzenie; w praktyce liczy się także konsystencja i aplikacja,
- rezystancja termiczna i grubość warstwy – zbyt gruba warstwa pogarsza wyniki; optymalnie ok. 100–200 µm na LGA,
- zakres temperatur pracy – ważny w zastosowaniach specjalistycznych (np. Kryonaut: -200°C do +350°C).
Deklarowane W/mK nie zawsze korelują z wynikami w testach – liczy się cała chemia i fizyka pasty oraz poprawna aplikacja.
Ranking i rekomendacje 2025 – najlepsze pasty według zastosowań
Wybrane produkty i ich najważniejsze cechy porównasz w poniższej tabeli:
| Produkt | Segment | Typ | Przewodność (W/mK) | Cena | Atuty |
|---|---|---|---|---|---|
| Thermal Grizzly Duronaut | premium | pasta | — | ~45 zł / 2 g | najniższe temperatury wśród tradycyjnych past, stabilność i brak pump-out |
| Arctic MX-6 | premium (value) | pasta | — | ~20–25 zł | świetny stosunek ceny do wydajności, łatwa aplikacja |
| ID-Cooling Frost X45 | standard premium | pasta | — | ~28 zł | temperatury o 2–3°C wyższe od topu, bardzo dobra cena |
| Noctua NT-H2 | standard premium | pasta | — | ~55 zł / 3,5 g | żywotność do 5 lat, łatwa aplikacja, czyściki w zestawie |
| Natec Husky 4G | ekonomiczny | silikonowa | 4,63 | ~6–7 zł / 4 g | bardzo niska cena, przyzwoite temperatury do biura |
| Genesis Silicon 701 | ekonomiczny | ceramiczna | 8,3 | ~20–25 zł | bezpieczeństwo elektryczne, szybka aplikacja |
| Thermal Grizzly Kryonaut | overclocking | pasta | 12,5 | ~35 zł / 1 g | klasyk OC, bardzo dobre temperatury |
| Alphacool Eisfrost Extreme | overclocking | ciekły metal | ~73 | — | ekstremalna wydajność, wymaga zabezpieczeń |
Thermal Grizzly Duronaut imponuje stabilnością i możliwością nałożenia bardzo cienkiej warstwy. Arctic MX-6 oferuje niemal topowe wyniki w znacznie niższej cenie.
„wokół procesora chodzą pingwiny”
To obrazowe określenie polskich użytkowników dobrze oddaje efekt MX-6 w praktyce.
ID-Cooling Frost X45 dostarcza wyniki bliskie topu na powietrzu za ułamek ceny. Noctua NT-H2 to prosta aplikacja, długa żywotność i świetne akcesoria w zestawie.
Ekonomiczne – rozsądny wybór do biura i domu
Natec Husky 4G to minimalny koszt i przyzwoita wydajność. Genesis Silicon 701 łączy łatwość nakładania z wyższą przewodnością niż typowe silikony.
Overclocking – gdy potrzebujesz zapasu termicznego
Thermal Grizzly Kryonaut pozostaje pewniakiem do OC. Alphacool Eisfrost Extreme jako ciekły metal to absolutny lider temperatur, ale wymaga doświadczenia i zabezpieczenia płyty.
Praktyczne procedury aplikacji
Poprawna aplikacja jest równie ważna jak wybór pasty. Postępuj krok po kroku:
- wyłącz komputer, odłącz zasilanie i rozładuj ładunki elektrostatyczne,
- usuń stary radiator i oczyść CPU oraz podstawę chłodzenia alkoholem izopropylowym (IPA),
- użyj miękkiej mikrofibry, nie ręczników papierowych; odczekaj do pełnego odparowania,
- nałóż niewielką ilość pasty (ok. 0,1–0,2 g) jedną z metod poniżej,
- zamontuj radiator i dokręcaj śruby „na krzyż”, równomiernie i bez nadmiernej siły.
Metody nakładania – która sprawdzi się u Ciebie
Popularne techniki aplikacji w skrócie:
- ziarnko grochu – kropla na środku, minimalizuje ryzyko nadmiaru,
- krzyż (X) – dwie linie dla większych IHS, równomierne rozprowadzenie,
- szpatułka/karta – pełna kontrola grubości, wymaga wprawy.
Testy pokazują, że różnice między metodami to często tylko 1–2°C. Znacznie ważniejsze są ilość pasty i docisk radiatora.
„mniej znaczy więcej”
Za gruba warstwa zwiększa rezystancję i pogarsza temperatury, a nawet może wypłynąć poza IHS.
Częstotliwość wymiany i konserwacja
Pasta z czasem wysycha i traci właściwości. Na żywotność wpływa kilka czynników:
- typ pasty (silikonowe: ~12–24 mies.; ceramiczne/hybrydowe: ~3–5 lat; metalowe: ~5 lat),
- warunki pracy (wysokie obciążenie i temperatura przyspieszają degradację),
- poprawność aplikacji (nadmiar i nierówności skracają żywotność),
- kurz i brak filtrów w obudowie (tworzą izolujące „kołnierze”).
Kiedy wymienić pastę – objawy
Te symptomy wskazują na konieczność odświeżenia pasty:
- wzrost temperatur bez zmian sprzętu lub obciążeń,
- głośniejsza praca wentylatorów przy tych samych ustawieniach,
- spontaniczne wyłączanie się komputera pod obciążeniem (zabezpieczenia termiczne).
Jak często wymieniać – zalecenia
Orientacyjne interwały dla różnych scenariuszy:
- użytkownik biurowy – co ok. 24 miesiące;
- gracz/twórca – co 12–18 miesięcy;
- overclocker – co 6–12 miesięcy.
Każda zmiana chłodzenia lub procesora to dobry moment na nową aplikację pasty.
Scenariusze zastosowań – szybkie rekomendacje
Dla różnych typów użytkowników najczęściej sprawdzają się następujące opcje:
| Profil użytkownika | Rekomendacje | Budżet |
|---|---|---|
| biuro/praca w domu | Natec Husky 4G, Genesis Silicon 701 | ~6–25 zł |
| gracze i twórcy | Arctic MX-6, Thermal Grizzly Duronaut | ~20–45 zł |
| overclocking | Thermal Grizzly Kryonaut, Alphacool Eisfrost Extreme | ~35 zł+ (ciekły metal: zabezpieczenia wymagane) |
Alternatywy: termopady i PTM
Termopady/grafen
Thermal Grizzly Kryosheet oferuje wydajność zbliżoną do najlepszych past i wygodę wielokrotnego montażu. Producent nie zaleca jednak wielokrotnego użycia ze względu na możliwe mikropęknięcia podczas manipulacji. Precyzyjne docięcie do IHS jest kluczowe.
Materiały zmienne fazowo (PTM)
Honeywell PTM 7950 po nagrzaniu rozprowadza się jak pasta i wykazuje świetną stabilność (testy do 1000 cykli -55°C/+125°C). Plusy to powtarzalność i brak konieczności reaplikacji, minusy – cena, dostępność i mniejsze obycie użytkowników.